‘De bovenste laag van emotie
moet goed doorvoeld worden.’
Nienke feberwee
Nienke is opgeleid tot fysiotherapeut en heeft een eigen methode ontwikkeld voor het herstel van onbegrepen, chronische, lichamelijke klachten. In eigen beheer heeft ze over haar visie een boek uitgegeven en een aanvullend werkboek ontwikkeld. Nienke heeft een praktijk in Wageningen en Utrecht onder de noemer: ‘Emotie als Medicijn’ en is tevens penningmeester van Stichting Emovere.
Eigenlijk wilde ik geneeskunde studeren, maar ik vond dat daar zo weinig tijd was voor een patiënt, 10 minuutjes, zeg maar. Daarom ben ik fysiotherapie gaan doen. Dat ging minder over medicijnen, maar toch over mensen beter maken.
Van huis uit heb ik meegekregen dat het bij een fysieke klacht belangrijk is om ook te kijken naar wat er op dat moment in je leven speelt. Zelf had ik het idee dat de psyche een hele grote rol speelt bij lichamelijke klachten, in de opleiding kwam dit echter weinig naar voren. Mijn intuïtie zei me dat de kern van een klacht niet werd geraakt. Ik miste allerlei puzzelstukjes.
'Ik miste allerlei puzzelstukjes.’
Toen ik eenmaal werkte als fysiotherapeut ben ik een aanvullende opleiding in de psychosomatiek gaan doen. Maar ook daar kwam ik niet verder. Je leerde er ontspanningsoefeningen en ademhalingstechnieken, maar ik miste een duidelijke verklaring van hoe het nou toch kon dat wat je denkt, voelt en beleeft kan leiden tot een lichamelijke klacht. Ik heb deze opleiding dan ook niet afgemaakt.
Ik besloot meer de lichamelijke kant op te gaan en kwam uit bij de triggerpointtherapie. Daar heb ik mij erg in verdiept, want ik zag dat het hielp voor onbegrepen klachten, en toch was het niet wat ik zocht. Ik was voortdurend bezig om pijn weg te masseren, terwijl ik dacht: ‘ik masseer die pijn nu wel weg, maar waar komt ie eigenlijk vandaan?’ Ik had voortdurend het gevoel met iets bezig te zijn wat mensen zelf zouden moeten onderzoeken. Het putte me uit. Toen ben ik op een punt gekomen dat ik stopte met mijn praktijk en de hele fysiotherapie losliet. Dat was zo’n tien jaar na het afronden van mijn opleiding.
Omdat ik niet meer wist hoe ik verder moest ben ik zelf in therapie gegaan. Dat was een therapievorm (PRI) die veel focus legde op verdrongen emoties. Ik leerde er over de gelaagdheid van emoties. Dat bijvoorbeeld onder oppervlakkige emoties zoals boosheid of zelfkritiek andere emoties liggen. Mijn eigen emoties pelde ik laag voor laag af. In die periode kwam er een benadering over chronische pijn op mijn pad waarvan ik meteen voelde; dit is het.
Omdat ik niet meer wist hoe ik verder moest ben ik zelf in therapie gegaan.’
Ik las de boeken van twee Amerikaanse artsen; Sarno en Schubiner en zij legden voor het eerst goed uit hoe de psyche doorwerkt op het lichaam, hoe dat psychologisch en fysiologisch allemaal in elkaar zit. Het was voor mij een keerpunt. Ik heb een nieuwe praktijk opgezet en een nieuwe website gemaakt onder de naam: Emotie als Medicijn.
Vanaf dat moment ben ik op een heel andere manier patiënten gaan behandelen. Door goed luisteren, kijken en het stellen van vragen ging ik steeds beter zien welke verborgen emoties er achter een onbegrepen lichamelijke klacht schuil gingen. Ik ontwikkelde een werkboek als aanvulling op de behandeling zodat patiënten ook thuis verder aan de slag konden met het onderzoeken van hun klachten.
‘Emotie die niet gevoeld, geuit of verwerkt wordt kan lichamelijke klachten veroorzaken.’
De werkelijke oorzaak van onbegrepen lichamelijke klachten is mijn inziens verdrongen emotie. Het gaat dan om emotie die bij de start van een klacht niet gevoeld is en dus ook niet verwerkt. Vaak hebben mensen onvoldoende door dat er sprake is van emotie rond het ontstaan van een klacht, ze ervaren alleen de fysieke pijn. Emotie die niet gevoeld, geuit of verwerkt wordt kan lichamelijke klachten veroorzaken, dat is mijn uitgangspunt.
Daarnaast is voor het in stand houden van pijn belangrijk hoe mensen met hun pijn omgaan. Hoe gefrustreerd of machteloos voelt iemand zich over de pijn? Hoe angstig is iemand voor het terugkomen of verergeren van een klacht? Deze vicieuze cirkels worden doorbroken wanneer iemand gaat geloven en begrijpen dat de pijn niet gevaarlijk is en herstel mogelijk is.
Bepaalde karaktereigenschappen zoals perfectionisme, een groot verantwoordelijkheidsgevoel of graag aardig gevonden willen worden, houden het niet willen voelen van bepaalde emoties mede in stand. Zo doe je bijvoorbeeld hard je best om aardig te zijn, maar als dat niet het gewenste resultaat oplevert kan dat frustrerend zijn. Als vervolgens die frustratie niet gevoeld mag worden omdat je aardig wil blijven, kan dat lichamelijke pijn veroorzaken.
Soms merk ik dat deze mensen ergens wel door hebben dat ze gefrustreerd zijn, maar hebben ze daar allerlei gedachten over. Zoals: ‘Ach, die ander doet ook maar zijn best’ of ‘Het is eigenlijk onredelijk van me om boos te zijn.’ Dit zijn gedachten die je frustratie verdringen. Nog zo eentje: ‘Boos worden heeft geen zin.’ Maar die boosheid is er wel! En die wordt vervolgens niet gevoeld en dus ook niet verwerkt. Met mogelijk klachten tot gevolg.
Wat ik ook zie is dat mensen allerlei activiteiten gaan vermijden. Ze verkleinen hun wereld om geen pijn te hoeven voelen. . Als je bijvoorbeeld regelmatig pijn hebt als je zit op je werk, dan kunnen ‘pijn’ en ‘zitten’, aan elkaar gelinkt raken.
Door de herhaling koppelt je brein ze aan elkaar en zo ontstaat er een ‘pijnpad’ in je hersenen. Terwijl die twee dingen oorspronkelijk niets met elkaar te maken hebben! Elke keer als je gaat zitten komt dan pijn omhoog en soms al net iets eerder, want je hersenen verwachten die pijn al. Het goede nieuws is dat ‘pijnpaden’ ook weer af te breken zijn. Bijvoorbeeld door het lezen van informatie over hoe dat werkt in je brein.
‘Als iemand bij mij komt begin ik met het maken van een tijdlijn.'
Ik werk met mensen met langdurig onbegrepen lichamelijke klachten zoals aanhoudende hoofdpijn, nekpijn, rugpijn, voetpijn, bilpijn, vermoeidheid, fibromyalgie enz. Vaak hebben zij al een heel medisch traject achter de rug en is deze benadering een soort van laatste strohalm.
Als iemand bij mij komt begin ik met het maken van een tijdlijn. Daarop zet ik alle lichamelijke, maar ook geestelijke klachten vanaf geboorte tot nu op een rij. Zo’n tijdlijn geeft me veel gevoel bij iemand, ik hoor hoe iemand in elkaar zit, wat ie allemaal heeft meegemaakt en hoe die zich in het algemeen voelt. Dan heb ik dus die tijdlijn voor me en dan ga ik gewoon doorvragen en luisteren.
Meestal zie ik dan dat er rond de start van een lichamelijke klacht iets in iemands leven speelde dat als onprettig of stressvol werd ervaren. Bijvoorbeeld een leidinggevende die geen steun bood tijdens een moeilijke klus. Of er speelden stressvolle omstandigheden zoals een scheiding of een partner die extra zorg nodig had.
Ik ga zo’n gesprek heel open in. Waar zitten de pijnpunten in iemands leven? Wat voor thema komt daarbij omhoog? Vaak stuit ik op een levensthema dat al van kinds af aan met iemand meereist. Thema’s als; je niet gezien of gehoord voelen, je in de steek gelaten, niet begrepen of eenzaam voelen. Het heeft meestal met een vorm van afwijzing te maken.
De bovenste laag van emotie moet goed doorvoeld worden. Dus als het boosheid is, dan probeer ik die boosheid eruit te krijgen, met woorden of bewegingen die daarbij horen. Dat gaat echt om het voelen van die boosheid in je lijf. Maar het kan bijvoorbeeld ook gaan om angst. Angst waarbij je in elkaar duikt, je lichaam zich klein maakt, onzichtbaar wil zijn. Of schaamte, daar kun je helemaal warm van worden. Dat kun je echt voelen in je lijf! Als de bovenste laag doorvoeld is, dan gaan we een stapje verder, want er zitten andere gevoelens onder.
Mensen zijn vaak bang om te voelen, ze zijn bang voor wat ze allemaal tegen gaan komen en tegelijkertijd houdt die angst ze weg van herstel. Ik ben eigenlijk voortdurend bezig naar de emotionele pijn toe te bewegen. De fysieke pijn laat ik al vrij snel los. Die krijgt een signaalfunctie; zo gauw de pijn opspeelt weet je dat er sprake is van onbewuste emotie. Ik motiveer mensen om er zo op te reflecteren. Als mensen goed al die lagen doorwerken, kan de pijn uiteindelijk helemaal weggaan en wegblijven.
Als de pijn weg is, zijn ze… ja, blij! Sommige mensen kunnen het bijna niet geloven dat ‘ie echt weg is. Sommigen hadden al tientallen jaren pijn…
Het oplossen van de pijn bestaat uit heel veel stappen. Het zijn veel puzzelstukjes waarbij er een transformatie moet plaatsvinden op elke factor die speelt. Daar kan altijd iets stagneren. Mensen kunnen bijvoorbeeld in hun boosheid blijven hangen, omdat ze het terecht vinden dat ze boos zijn; ‘Het is onrechtvaardig wat mij is overkomen, dus ben ik boos’. Zo kun je voor altijd boos blijven. Pas als er een moment komt waarop je denkt; ‘Mijn boosheid bedekt eigenlijk iets anders’ kun je een laag dieper gaan.
‘Deze pijn komt uit mijn brein en gaat weer over, er is niets kapot in mijn lijf.’
Uiteindelijk wil ik ze naar een punt toebrengen waarop ze zichzelf kunnen geruststellen door te zeggen: ‘Deze pijn komt uit mijn brein en gaat weer over, er is niets kapot in mijn lijf.’ En dat ze nieuwe situaties waarbij angst voor afwijzing een rol speelt herkennen en de emoties die daarbij horen durven toelaten.
Naar aanleiding van mijn ervaringen heb ik naast het werkboek nu ook een theorieboek ontwikkeld. Beide zijn gratis te downloaden en te bestellen via mijn website. Ik financier dat met donaties. Dat het gratis is vind ik belangrijk omdat ik vind dat deze kennis binnen de medische wereld ontzettend gemist wordt. Daardoor blijven mensen jarenlang met pijn rondlopen, terwijl dat niet nodig is.
Tip van Nienke:
Ga zelf in therapie. Als je zelf je emoties hebt doorleefd dan kun je sneller dingen herkennen, benoemen en invoelen. Ik denk dat dat heel belangrijk is voor dit werk. Ik heb zelf veel gehad aan het ervaren van de gelaagdheid van mijn emoties. En nog steeds heb ik soms een gesprek met iemand waarvan ik voel dat het ook mij iets doet. Daar ga ik dan zelf mee aan de slag. En ook andersom: wat ik bij mezelf ervaar, neem ik weer mee naar mijn praktijk. Het is een constante wisselwerking. Ik leer van mijn cliënten en zij leren weer van mij.
MEER INFORMATIE
